MART AYI KOLOREKTAL (KALIN BAĞIRSAK) KANSER FARKINDALIK AYI
Kolorektal kanserler dünyada ve ülkemizde yaygın görülen kanser türleri arasında yer almaktadır. Ülkemizde kolorektal kanser hem erkeklerde hem de kadınlarda en sık görülen 3. kanser türüdür. Dünya çapında bir yıl içerisinde 1,9 milyon yeni kolorektal kanser vakası ve 900 binden fazla kolorektal kanser kaynaklı ölüm vakası tespit edilmiştir.
Avrupa, Kuzey Amerika, Rusya, Avustralya ve Yeni Zelanda 'da görülme sıklığı Asya ve Afrika bölgelerine göre daha yüksektir. Bu coğrafi farklılığın önemli etkenlerinin; beslenme tarzı, çevresel maruziyet ve genetik yatkınlık olduğu düşünülmektedir. 40 yaşın altında kolorektal kanser nadirken, 40-50 yaştan sonra görülme sıklığı artmaya başlamaktadır. Kolorektal kanser vakalarının %85’i 50 yaş ve üzerindedir.
Kalın bağırsağın polip ve kanserleri çoğu kez büyüyene kadar belirti vermezler. Tarama programları ile henüz kansere dönüşmemiş (premalign) adenomatöz polipleri ve erken dönem lokalize kanserleri saptamak ve tedavi etmek mümkündür.
Erken evrede teşhis edildiğinde büyük ölçüde tedavi edilebilir bir hastalık olan kolorektal kanserler, tarama programlarının uygulanması ile söz konusu hastalığın görülme sıklığı ve ölüm oranı üzerinde çok olumlu kazanımlar sağlandığı yapılan birçok çalışma ile ortaya konmuştur.
Ülkemizde Kolorektal Kanser Taraması Ulusal Standartları belirlenerek uygulamaya konulmuştur. 50-70 yaş arasındaki kadın ve erkek nüfusa Toplum Sağlığı Merkezleri(TSM), Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Sağlıklı Hayat Merkezleri (SHM) ve Aile Sağlığı Merkezleri (ASM)’nde Gaitada Gizli Kan kiti yardımıyla hızlı, pratik ve güvenilir bir şekilde 2 yılda bir ücretsiz olarak tarama yapılmaktadır. Tarama kapsamında bu yaş grubundaki kişilere ayrıca 10 yılda bir kolonoskopi yapılması önerilmektedir. Tarama sonucunda Gaitada Gizli Kan Testi (GGKT) pozitif olan kişiler ileri tetkik amacıyla ikinci/üçüncü basamak sağlık kuruluşlarına yönlendirilmektedir.
Kolorektal Kanser Belirtileri
Kolorektal kanser, tümörün bulunduğu bağırsak bölgesine göre farklı belirtiler gösterebilir fakat hiçbir belirti vermeden de oluşabilir. Belirti göstermesi durumunda bulunduğu bölgeye göre farklı şikayetlere sebep olur. Belirtilerin silik olması, sinsi ilerleyişi sebebiyle tarama programları özellikle önem arz eder. Görülebilecek belirtiler genel olarak şunlardır:
· Bağırsak alışkanlıklarında ishal-kabızlık gibi değişikliklerin meydana gelmesi ve bu değişikliklerin birkaç günden uzun sürmesi,
· Bağırsakta tam boşalmama hissi,
· Parlak ya da koyu kırmızı kanla karakterize rektal kanama,
· Dışkının koyu kahverengi veya siyah görünmesine neden olabilecek kanın varlığı,
· Karında şişkinlik, kramp tarzında ağrı veya gaz şikâyeti,
· Bilinen bir neden olmaksızın kilo kaybı,
· Kansızlık (Anemi), halsizlik, yorgunluk,
· Ağrılı dışkılama,
· Kitle
Kolorektal Kanserlerden Korunmak için
· Sağlıklı kiloda olmak ve bunun devamlılığının sağlanması
· Kırmızı ve işlenmiş et tüketimini sınırlandırmak ve daha fazla taze sebze, meyve ve tam tahıl ürünü tüketilmeli
· Posa içeriği yüksek besinlerin tüketimini artırılmalı (Posa içeriği en yüksek besinler sırasıyla; kuru baklagiller, tahıllar ve sebze-meyvelerdir.)
· Günde 30-60 dakika orta düzeyde fiziksel aktivite yapılmalı (tempolu yürüyüş, bisiklete binmek gibi)
· Sigara ve alkol kullanmamalıdır.
“Kolorektal Kanserlerden Korunmak Sizin Elinizde; Sağlıklı beslenin, Egzersiz yapın, Tarama Testlerinizi İhmal Etmeyin.’’